Το Πρόβλημα της Διπλής Ενσυναίσθησης... και η λύση του.

Το πρόβλημα της διπλής ενσυναίσθησης είναι μια έννοια που εισήγαγε ο αυτιστικός

κοινωνικός ψυχολόγος Δρ. Damian Milton το 2012 στο άρθρο του "On the

Ontological Status of Autism: The Double Empathy Problem."

Αναφέρεται στο χάσμα επικοινωνίας που μπορεί να προκύψει μεταξύ

νευροδιαφορετικών ατόμων, όπως πχ των αυτιστικών, και νευροτυπικών ατόμων. Η

ιδέα είναι ότι και οι δύο ομάδες (νευροτυπικοί και νευροδιαφορετικοί) μπορεί να

δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις προοπτικές και τις εμπειρίες η μία της άλλης,

οδηγώντας σε επικοινωνιακές δυσκολίες και αμοιβαία μειωμένη ενσυναίσθηση.

Οι περισσότεροι μη αυτιστικοί άνθρωποι θεωρούν τους αυτιστικούς ανθρώπους ως

άτομα που πάσχουν από έλλειψη ενσυναίσθησης. Αυτή η προοπτική σημαίνει ότι οι

μη αυτιστικοί άνθρωποι συχνά βλέπουν τον αυτισμό ως ελάττωμα και

προκαταβάλει ότι οι δυσκολίες στην ενσυναίσθηση και την κατανόηση βρίσκονται

μόνο στην πλευρά των νευροδιαφορετικών.

Πράγματι, οι αυτιστικοί άνθρωποι συχνά λαμβάνουν «σχέδια θεραπείας» για να

τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τις μη αυτιστικές προοπτικές, αλλά οι μη

αυτιστικοί άνθρωποι δεν περιμένουν από τον εαυτό τους να κατανοήσουν ή να

μάθουν τις αυτιστικές προοπτικές.

Η παρατήρηση του Milton σημαίνει ότι θα μπορούσαμε εξίσου να δούμε τους μη

αυτιστικούς ανθρώπους ως άτομα που στερούνται ενσυναίσθησης για τους

αυτιστικούς συνανθρώπους μας.

Συμφωνα με έρευνες υπάρχει μεγαλύτερη κατανόηση μεταξύ αυτιστικών ατομων,

παρά μεταξύ αυτιστικών - μη αυτιστικών. Επισης οι αυτιστικοί άνθρωποι λένε ότι,

στην πραγματικότητα, αυτοί είναι που αναμένεται να καταβάλουν – και όντως

έχουν καταβάλει – τη μεγαλύτερη προσπάθεια για να κατανοήσουν τα

συναισθήματα του μη αυτιστικού πληθυσμού.

Στο άρθρο On the ontological status of autism: The double empathy problem;

αναφέρεται: «Θα μπορούσε κανείς να πει ότι πολλοί αυτιστικοί άνθρωποι έχουν

πράγματι αποκτήσει ένα μεγαλύτερο επίπεδο κατανόησης της κοινωνίας και των

ηθών των μη αυτιστικών (ή νευροτυπικών, εν συντομία ΝΤ) σε σχέση με το

αντίστροφο, ίσως λόγω της ανάγκης να επιβιώσουν και να ευημερήσουν σε μια ΝΤ

κουλτούρα. Αντίθετα, ο ΝΤ άνθρωπος δεν έχει καμία σχετική προσωπική ανάγκη να

κατανοήσει το μυαλό του αυτιστικού ατόμου εκτός αν είναι στενά συνδεδεμένος κοινωνικά με κάποιον τρόπο.» - αλλά και τότε δεν είναι βέβαιο οτι ειναι

διατεθειμένος να το κάνει.

Έτσι το προβλημα της διπλής ενσυναίσθησης μας διδάσκει ότι οι νευροτυπικοί

επίσης μπορούν να παρερμηνεύσουν ή να μην κατανοήσουν τις εμπειρίες των

ατόμων με νευροδιαφορετικότητα. Σε ένα πιο δίκαιο κόσμο οφείλουν λοιπόν να

είναι και αυτοί πιο ευαισθητοποιημενοι, ώστε να προσεγγίσουν καλύτερα και να

συμπεριλάβουν με μεγαλύτερη επιτυχία τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα στην

κοινωνία.

Με άλλα λόγια ο Δρ. Damian Milton λεει πως θα πρέπει οι νευροτυπικοί να

προσπαθησουν εξίσου να δουν τον κόσμο μέσα απο τα μάτια των

νευροδιαφορετικών συνανθρώπων τους και όχι να απαιτούν μόνο από τους

νευροδιαφορετικούς να αλλάξουν και να προσαρμοστούν στο νευροτυπικό τους

κόσμο, που επικρατεί σήμερα ως ο φυσιολογικός.

Παρακάτω αναφέρουμε τις πιο κοινές επικοινωνιακές δυσκολίες που μπορούν να

προκύψουνστις διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ ατόμων με νευροδιαφορετικότητα

και νευροτυπικών ατόμων.

1. Παρερμηνείες κοινωνικών σημάτων: Τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα

μπορεί να δυσκολεύονται να διαβάσουν μη λεκτικά σήματα όπως εκφράσεις

προσώπου, γλώσσα του σώματος ή τόνο φωνής, γεγονός που οδηγεί σε

παρεξηγήσεις στις συζητήσεις.

2. Διαφορετικοί επικοινωνιακοί τρόποι: Τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα

μπορεί να επικοινωνούν με πιο άμεσο ή κυριολεκτικό τρόπο, που μπορεί να

εκληφθεί ως ωμότητα ή έλλειψη κοινωνικής αντίληψης από τους νευροτυπικούς.

3. Αισθητηριακή υπερφόρτωση: Περιβάλλοντα με υπερβολικό θόρυβο, έντονα

φώτα ή πλήθη μπορούν να υπερφορτώσουν τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα,

καθιστώντας δύσκολο να επικεντρωθούν ή να συμμετάσχουν σε συνομιλίες.

4. Δυσκολία με την αφηρημένη γλώσσα: Τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα

μπορεί να βρίσκουν δυσνόητες τις ιδιωματικές εκφράσεις, τις μεταφορές ή το

σαρκασμό, οδηγώντας σε παρεξηγήσεις όταν οι νευροτυπικοί χρησιμοποιούν αυτές

τις μορφές έκφρασης.

5. Ποικιλία ταχυτήτων επεξεργασίας: Τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα

μπορεί να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστούν πληροφορίες ή να

απαντήσουν κατά τη διάρκεια συνομιλιών, γεγονός που μπορεί να παρερμηνευτεί

ως αδιαφορία ή δισταγμός.

6. Δυσκολίες ρύθμισης συναισθημάτων: Ορισμένα άτομα με

νευροδιαφορετικότητα μπορεί να έχουν δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων

τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έντονες αντιδράσεις κατά τη διάρκεια

συζητήσεων και να δημιουργήσει ένταση.

7. Κοινωνικό άγχος: Τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα μπορεί να βιώνουν

άγχος σε κοινωνικές καταστάσεις, επηρεάζοντας τη διάθεσή τους ή την ικανότητά

τους να επικοινωνούν αποτελεσματικά, οδηγώντας σε απομόνωση ή αποφυγή.

8. Υποθέσεις και στερεότυπα: Οι νευροτυπικοί μπορεί να έχουν

προκαταλήψεις για τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα, επηρεάζοντας τις προσδοκίες και τις αλληλεπιδράσεις τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε

παρεξηγήσεις.

9. Περιορισμένη κατανόηση του πλαισίου: Τα άτομα με νευροδιαφορετικότητα

μπορεί να δυσκολεύονται να κατανοήσουν το πλαίσιο ή το υποκείμενο νόημα των

συνομιλιών, καθιστώντας δύσκολη τη πλήρη συμμετοχή στις κοινωνικές

ανταλλαγές.

Αναγνωρίζοντας αυτές τις επικοινωνιακές δυσκολίες, τόσο τα άτομα με

νευροδιαφορετικότητα όσο και οι νευροτυπικοί μπορούν να εργαστούν για τη

βελτίωση της κατανόησης και την προώθηση πιο αποτελεσματικής επικοινωνίας.

Ακολουθούν προτάσεις και λύσεις για κάθε ένα από τα 9 σημεία επικοινωνιακών

δυσκολιών, που βασίζονται στην έννοια της διπλής ενσυναίσθησης:

Βιβλιογραφία:

1. reframingautism.org.au/miltons-double-empathy-problem-a-summary-for-non-

academics/

2. On the ontological status of autism: The double empathy problem, Dr. Damian

Milton.